سرمایه اجتماعی

سرمایه اجتماعی به هنجارهای درون جامعه و شبکه های اجتماعی اطلاق می شود که مولد اقدامات جمعی هستند. سرمایه اجتماعی  مورد اشاره قرار می گیرد تااهمیت شبکه های محلی اجتماع و سازمان های جامعه را نشان دهد. ایده ی سرمایه اجتماعی توسط آقای پاتنم Putnam در دهه نود میلادی به طور گسترده مطرح شد. مطالعات پاتنم بیشتر در ایتالیا انجام شد. جایی که او رفتار درگیر شدن مردم در فعالیت های اجتماعی و سیاسی را مورد مطالعه قرارداد.

اگر چه این پاتنم بود که سرمایه اجتماعی را در کانون توجه جهانی قرار داد و روزنامه نگاران، سیاستمداران و مردم را با این واژه آشنا کرد ولی کالمن بود که واژه را در 1988 تولید کرد و به ادبیات علوم اجتماعی وارد نمود.

کالمن Coleman اعتقاد داشت که ارتباطات انسانی قوی می تواند تسهیلگرافزایش کارآیی نیروی انسانی و درنهایت سازمان ها و موسسات کارآمد شود. کا لمن همچنین معتقد ا ست که یک رابطه قوی بین سرمایه اجتماعی و رشد اقتصادی وجود دارد.به عبارت دیگر همچون سرمایه مادی، سرمایه اجتماعی هم می تواند مولد باشد. به دیگر کلام، توسعه اقتصادی بیشتر احتمال دارد در یک سامانه اجتماعی با شبکه اجتماعی قوی، سازمان های توسعه یافته و درصد بالایی از مشارکت مردمی اتفاق بیفتد تا در جامعه ای که از این مزایا برخوردار نیست. توسعه اقتصادی در جامعه ای که اعتماد اجتما عی قوی تری دارد بهتر اتفاق می افتد.سرمایه انسانی در جامعه ای که میزان بالاتری از سرمایه اجتماعی دارد بهتر شکل می گیرد.

بعضی از جامعه شناسان اعتقاد دارند که همه ی تعاریفی که در جامعه شناسی در باره سرمایه اجتماعی وجود دارد شامل سه دسته ی کلی از خصوصیات این مفهموم است. اعتماد، تسهیل کار با دیگران، و شبکه سازی.

در این میان اعتماد اجتماعی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در جامعه ای که مردم بیشتر به یکدیگر اعتماد می کنند سرمایه اجتماعی بالاتر است . در جامعه که مردم به دولت اعتماد دارند سرمایه اجتماعی بالاتر است.

برای این که سرمایه اجتماعی را به صورت عملی به کار بگیریم می شود به  این ایده در پنج سرفصل  نگاه کرد. نخست وجود گروهها و شبکه هایی که مردم را به صورت جمعی بسیج می کند و در تلاش برای حل مشکلات اجتماعی هستند. اعتماد و یگانگی که درسطح بین فردی کار می کند وامکان انجام برنامه های قوی تر و مفیدتری را فراهم می کند. اقدام جمعی و همکاری به توانایی مردم در کار با یکدیگر اشاره می کند. پیوستگی اجتماعی که اجازه می دهد مردم به صورت عادلانه به مزایای توسعه دسترسی داشته باشند. و درنهایت اطلاعات و ارتباطات که زمینه ساز افزایش سرمایه اجتماعی است.

برای اندازه گیری سرمایه اجتماعی یک ابزار اندازه گیری SOCAT)  Social Capital Assessment Tool)  توسط بانک جهانی طراحی شده است. این ابزار پژوهشی مجموعه ای از پرسشنامه هایی است که در سه سطح جامعه ، خانوار و سازمانها به ارزیابی میزان سرمایه اجتماعی می پردازد.

برای اطلاعات بیشتر به این سایت مراجعه کنید:

http://www.infed.org/biblio/social_capital.htm

* این مقاله، از مجموعه مطالبی است که در سال‌های گذشته توسط دانش‌آموخته‌گان و دست‌اندرکاران مدرسه، در وبلاگ مدرسه کارآفرینی اجتماعی پرتو منتشر شده است.