نکات بازاریابی برای کارآفرینان اجتماعی

مثل همه انواع کسب و کار، موسسات اجتماعی هم به بازاریابی نیاز دارند تا مشتریان را با خدماتشان آشنا کنند و موقعیت های جدیدی خلق کنند. روش‌های بازاریابی مورد استفاده در کسب و کار ممکن است خیلی مناسب کارآفرینان اجتماعی نباشند بنابراین به نظر می‌رسد تفاوت هایی میان بازاریابی اجتماعی و بازاریابی کسب وکار وجود دارد.

به طورکلی کانال های زیادی برای رساندن پیام به مخاطبان موجود است کانال هایی همچون تلویزیون، رادیو، روزنامه ها و اینترنت پل های ارتباطی اصلی بین تولید کننده خدمات و مجصول و مشتریان هستند. موسسات مطالعه ی بازار هم قادر هستند تا بهترین راه را برای ارسال پیام به مخاطب تشخیص دهند.

کارآفرینان اجتماعی از راه‌های اصلی پیام رسانی بی اطلاع نیستند ولی مساله مهم این است که معمولا فعالان حوزه اجتماعی امکانات مالی مناسبی برای استفاده از این روش‌های سنتی ندارند. همچنین در صورت داشتن امکانات مالی، معمولا با اولویت های مهم تری همچون هزینه کردن بودجه برای گروه‌های هدف روبرو هستند. از طرف دیگر موسسات مطالعه بازار هم خیلی کمک کننده نیستند چون در بسیاری از مواقع با ادبیات و ارزش‌ها و روش‌های سازمان‌های خدمات اجتماعی آشنایی ندارند. این موسسات بیشتر به کمک کسب و کارهای تجاری می‌آیند.

بنابراین کارآفرینان اجتماعی به روش های خلاقانه و بسیار هدفمند در بازاریابی خدمات اجتماعی نیاز دارند. دراینجا به تعدادی از تکنیک های بازاریابی موثر برای کارآفرینان اجتماعی می پردازیم.

با مردم

درصورت کار روی یک جامعه محلی در یک منطقه روستایی لازم است که از نزدیک با این جامعه روبرو شویم. در واقع شانس اینکه این جامعه محلی از طریق رسانه ها یا روزنامه ها یا بیل بوردها با خدمات ما آشنا شوند زیاد نیست . در چنین مواقعی بهتراست که از طریق کسانی که با جامعه محلی در تماس هستند و مورد اعتماد هستند مثل مامور پست، بهورز روستا، پزشک روستا، روحانی روستا یا کدخدای روستا یا ریش سفیدان و گیس سفیدان روستا با جامعه در تماس باشیم. این اشخاص می توانند نقش انتقال دهنده ی پیام را به جامعه محلی بازی کنند. شانس رسیدن پیام از این طریق به جامعه محلی بسیار بیشتر از استفاده از ابزارهای ارتباط جمعی یا رسانه های تصویری است.

درصورت وجود مراسم محلی مثل جشن های محلی یا گردهم آیی هایی که در محل انجام می‌شود این امکان وجود دارد که با استفاده از این مناسبت ها سازمان خدمات اجتماعی با مخاطبان ارتباط برقرار کند. به عنوان مثال همه ساله در ایران جشن سیزده به در برگزار می شود. این جشن یک امکان بسیار منحصر به فرد برای فعالان محیط زیستی است تا با حضور در میان مردم به تبلیغ فعالیت هایشان بپردازند. پارک چیتگریکی از پارک های جنگلی در غرب شهر تهران در بزرگراه تهران کرج واقع است. این پارک به تنهایی در روز سیزده به در پذیرای جمعیتی بین ۱ تا ۲ میلیون نفر است. استفاده از این فرصت می‌تواند مردم را در معرض پیام های زیست محیطی قرار دهد و تبلیغ مناسبی برای اقدامات زیست محیطی باشد.

ارتباطات

بعداز پیدا کردن مشتریان ( در مثال پارک چیتگر، رفتن به پارک در روز سیزده به در) ارتباط موثرو نشان دادن مزایای محصول ( در اینجا حفظ محیط زیست)  جایگاه بسیار ویژه ای دارد. فهم صحیح فرهنگ محل، زبان ساده در بیان مفاهیم، استفاده از زبان محلی همه و همه به انتقال بهتر مفاهیم کمک می کنند. باید از استفاده از کلمات تخصصی و غیرقابل فهم برای مخاطب برنامه پرهیز کرد. کلمات باید قابل درک باشند. مردم باید بفهمند که ما در مورد چه محصولی صحبت می کنیم.

طریقه پرداخت

فرض کنید که یک موسسه خدمات اجتماعی به درمان معتادان مشغول است. برای این کار لازم است که هزینه ای پرداخت شود. فرض کنید که بخشی از این هزینه توسط دولت در قالب یارانه به موسسه پرداخت می‌شود و بخش دیگر توسط مشتری. خوب در این حالت لازم است که یک روش مناسب و قابل انجام برای پرداخت توسط مشتری طراحی شود . این روش می تواند بخشی از استراتژی بازاریابی هم باشد. چرا که با معرفی روش پرداخت مشتریان علاقمند خواهند شد که از خدمات ما استفاده کنند. پس کار روی طریقه پرداخت و تهیه بسته‌های متعدد و هدفمند می تواند به کمک برنامه بازاریابی ما بیاید. پرداخت به صورت قسطی، پرداخت از طریق یک موسسه مالی مثل یک بنیاد قرض الحسنه در قالب وام کوچک به مشتری و یا پرداخت از طریق بعضی موسسات بیمه ای می تواند مدل هایی باشد که در بسته ی ما طراحی و معرفی می شوند. این بخش به مشتری اطمینان خاطر می دهد که بالاخره راهی برای پرداخت هزینه‌های درمانی وجود دارد و بنابراین جای نگرانی نیست.

* این نوشتار، از مجموعه مطالبی است که در سال‌های گذشته توسط دانش‌آموخته‌گان و دست‌اندرکاران مدرسه، در وبلاگ مدرسه کارآفرینی اجتماعی پرتو منتشر شده است.