مشارکت واژه ای است که زیاد شنیده ایم. برنامه ریزی مشارکتی، مطالعه مشارکتی، مطالعه جامعه محور مشارکتی و بسیاری واژ ه های دیگر. درصورتی که تمایل داریم یک برنامه ی مشارکتی را با مردم انجام دهیم به چه مواردی باید توجه کنیم؟ نخست آنکه بدانیم مشارکت نگرش و یا طرز فکر است. اتخاذ یک طرز فکر مشارکتی عبارت است از :
- تمرکز بر مردم — به رسمیت شناختن اینکه مردم در مرکز توسعه هستند؛
- فروتن بودن – باید متوجه باشیم که دانش محلی به اندازه دانش متخصصین اهمیت دارد.
- گوش شنوا — پذیرش است که همه ی ذینفعان عقل و دانش دارند و حق اینکه شنیده شوند.
- شریک شدن در کنترل منابع : باید همه ی طرف های ذینفع در فرایند مشارکت بر منابع کنترل داشته باشند.
- توانمند سازی دیگران — با تمرکز بر ارتقای ظرفیت از ذینفعان در حاشیه برای پیدا کردن راه حل هایی برای حل مشکلات
- ارزش نهادن به فرآیند – فهمیدن اینکه توسعه یک فرایند است و فقط متوجه محصول نهایی نباشیم. در طول این فرایند اتفاقات زیادی می افتد که ارزش توجه دارد.
ذینفعان چه کسانی هستند؟
عنصر کلیدی در توسعه مشارکتی توانایی شناسایی ذینفعان، نیازهایشان، قدرت نسبی و تأثیر بالقوه ای که در نتایج پروژه مشارکتی خواهند داشت می باشد. ذینفعان دو دسته هستند، ذینفعان اولیه و ثانویه:
ذیفعان اولیه : افراد یا ارگان هایی هستند که به طور مستقیم در معرض نتایج پروژه قرار می گیرند. این ذیفنعان می توانند افراد باشند می تواند یک جامعه باشد یا سازمان هایی که از نتایج پروژه به طور مستقیم و به صورت مثبت یا منفی تاثیر می گیرند.
.
ذینفعان ثانویه آنهایی هستند که مداخله توسعه به طور غیر مستقیم برآنها تاثیر می گذارد یا قادر هستند که روی نتایج پروژه به طور غیر مستقیم تاثیر بگذارند. مثل سازمانهای دولتی، سازمانهای مردم نهاد ، بانک ها و غیره
تسهیلگر فعال در فرآیندتوسعه به چه مواردی باید توجه کند:
- ارتباط با مردم در تمام سطوح؛
- درگیر کردن ذینفعان در تمام مراحل چرخه پروژه؛
- اطمینان ازشنیده شدن صدای زنان و گروه های دیگر که به طور سنتی درحاشیه قرار دارند مثلا گروهها آسیب پذیر یا فقرا؛
- ارتقاء نقش جامعه مدنی در فرایند توسعه؛
- استفاده از روش های مشارکتی و تکنیک های مربوط به فرآیند مشارکتی
- ایجاد مکانیزم های تصمیم گیری غیر متمرکز،
- پشتیبانی ظرفیت سازی نهاد های محلی است.
* این مقاله، از مجموعه مطالبی است که در سال‌های گذشته توسط دانش‌آموخته‌گان و دست‌اندرکاران مدرسه، در وبلاگ مدرسه کارآفرینی اجتماعی پرتو منتشر شده است.