کشاورزی شهری: پوششی سبز بر تن آسفالت و دود و سیمان

به بیرون نظری بیاندازید. چه می بینید؟ اگر در شهر زندگی می کنید، احتمالاً سنگ و سیمان و آسفالت می بینید، با لایه ای خاکستری از دود. تا به حال با خود فکر کردید آخر این چه محیطی است برای زندگی کردن؟ کدام آپارتمان نشین است که حداقل یکبار هم که شده به حال باغبان ساده که روزش را زیر درختان می گذراند غبطه نخورده باشد؟

بیش از نصف مردم جهان در شهرها زندگی می کنند، و به جز تعداد کمی از آنها که می توانند در خارج از شهر برای خود ویلا یا باغی داشته باشند، این شرح حال بسیاری از آنان است. افراد دوست دارند طعم و بوی سبزی و میوه تازه را از نو کشف کنند، شاهد سبز شدن محیط اطراف خود باشند و در محیط سبز آرام بگیرند. از یک گلدان جعبه ای تا مزارع محلی در زمینهای متروکه تا درختهای سربلند روی پشت بام منازل، کشاورزی شهری به سرعت دارد شهرهای جهان را تغییر می دهد. ایده، ایده ی ساده ای است: استفاده از همه فضاها برای کشاورزی و باغبانی.

مارک هلند در پیش گفتار کتابش با عنوان “شهر نشینیِ کشاورزی”، کشاورزی شهری را اینگونه تعریف می کند:

“نگاهی است به جامعه و شهرسازی که سرنخ های متنوع شهرسازی و طراحی را به سیستم های متنوع کشاورزی و غذایی با ثبات پیوند می دهد. بطور خلاصه، راهی است برای شاختن جایی حول محور غذا.

لزلی هایمر در وبلاگ خود تحت عنوان جوانه ها در پیاده رو می نویسد:

“تولیدات کشاورزی مستمر شهری می تواند چند برابر بیشتر از کشاورزی روستایی باشد. همچنین بدلیل کمیاب بودن منابع آب و زمین در شهر، کشاورزی شهری فقط بخشی از منابعی را به کار می گیرد که در کشاورزی روستایی استفاده می شود. همچنین کشاورزی شهری می تواند بخشی از زایدات جامد و مایع شهری را جذب کند، که به کاهش هزینه و مشکلات مدیریت زباله در شهر می انجامد”.

بر اساس گزارش سازمان ملل با عنوان “کشاورزی شهری: غذا، اشتغال و شهرهای پایدار”، “با کشاورزی شهری، فقیرترین فقرا به غذا دست پیدا می کنند. برای فقرای با ثبات، منبع درآمد و غذای با کیفیت بالا و هزینه پایین تولید می کند. برای خانواده های متوسط، هزینه ها را کاهش می دهد و احتمال بازگشت سرمایه گذاری شان را در ملک شهری افزایش می دهد. برای کارآفرینان کوچک و بزرگ، کسب و کاری درآمد زا است.

انواع مزرعه شهری

مزرعه شهری زمینی است شهری، با هر اندازه، که برای تولید غذا بمنظور فروش آن به کار می رود، مانند:

–          زمین متروکه پشت یک رستوران خانوادگی که در غذاهای رستوران به کار می رود

–          پنجاه متر زمین در حاشیه شهر که در آن چند پناهنده افغانی به کشت گوجه فرنگی می پردازند و می فروشند

–          پانصد متر زمین که به یک مرکز کودکان بی سرپرست اهدا می شود و با کمک خود کودکان، به یک باغ میوه تبدیل می شود

–          یک هکتار زمین متروکه که افراد محل با کمک همدیگر رهن کرده و همه ساله چند تن سبزیجات و میوه جات با کیفیت تولید می کنند و با وانت سبزی فروشی خود می فروشند

–          پشت بام منزلی با چند واحد مسکونی که افراد آن با کمک چادری کوچک که در مجاورت دودکش نصب شده، در تمام ایام سرد و گرم سال سبزی تازه کشت می کنند

مالکیت مزارع شهری

–          صاحب(های) ملک و کشاورز(های) ملک یکی هستند

–          کشاورز(ها) ملک را برای مدت طولانی رهن کرده اند

–          زمین متعلق به سازمانی غیر دولتی مانند مسجد، سازمان خیریه، یا بیمارستان است و یا از طرف این سازمانها رهن داده شده

– زمین متروکه است و شورای شهر یا دولت محلی اجازه استفاده از آن را با قیمت پایین یا بصورت مجانی به کشاورز(ها) داده است تا از هزینه نگهداری از زمین جلوگیری شود

مشخصه های کشاورزی شهری

در کشاورزی شهری، این نکات توصیه می شود:

–          تولید درآمدزا (به جای تولید برای مصرف داخلی)

–          فناوری مناسب برای مساحت ملک مورد نظر

–          استفاده از روش های “ارگانیک” (به جای روشهای صنعتی، کود شیمیایی، و غیره)

–          فروش مستقیم از طریق سرویس تحویل در محل، وب سایت، با بازار خیابانی

–          مشارکت فعال اعضای جامعه محلی بعنوان حامی، داوطلب و کشاورز حقوق بگیر در تمام مراحل تولید

مزایای کشاورزی شهری

اجتماعی

–          خانواده ها و جوامع را حول یکدیگر جمع می کند

–          امنیت غذا را افزایش می دهد

–          رابطه مستقیم بین تولید غذا و مصرف آن بوجود می آورد

–          افراد را مستقل و خود مختار می کند

–          آگاهی را نسبت به تولید غذا افزایش می دهد

محیط زیست

–          محیط شهری را سبز می کند

–          هوا را پاک می کند

–          رد پای کربنی و گازهای گلخانه ای ناشی از کشاورزی صنعتی را کاهش می دهد

–          “مسافت غذایی” را کاهش می دهد (مسافت غذایی، مقدار مسافتی است که محصول غذایی از محل تولید تا محل مصرف می پیماید. تاثیر زیست محیطی مسافت غذایی، اعم از بسته بندی لازم و سوخت لازم برای سرد نگاه داشتن غذا و حمل و نقل آن، یکی از بزرگترین عوامل تخریب محیط زیست می باشد.)

–          فرسایش خاک را کاهش می دهد

–          آب باران را تصفیه می کند

اقتصادی

–          از فضایی درآمدزایی می کند که قبلاً بدون استفاده مانده بود

–          تمام دست اندر کاران سود می برند

–          باعث تشکیل یک اقتصاد محلی غذایی می شود

–          از منابع با ارزش استفاده بهینه می شود، مانند پسماند غذایی و زمین های متروکه

بهداشت

–          دستیابی به غذای تازه را آسان می کند

–          ارزش غذایی تولید شده بیشتر از غذاهای دیگر است

–          کیفیت هوا را بهبود می بخشد

–          با گرسنگی مقابله می کند

–          باعث ورزش سالم و کم هزینه و وقت گذرانی در فضای سبز می شود

* این مقاله، از مجموعه مطالبی است که در سال‌های گذشته توسط دانش‌آموخته‌گان و دست‌اندرکاران مدرسه، در وبلاگ مدرسه کارآفرینی اجتماعی پرتو منتشر شده است.