در جامعهای که به دید بسیاری از مردان آن، استفاده از اینترنت برای زنان از لحاظ فرهنگی نامناسب است و به گفتان خودمانی ” چشم و گوششان را باز میکند”، گروهی از فعالان زن افغان به نام “زنان جوان برای تغییر” همزمان با روز بین المللی زن (۸ مارس) هدیهای غیره منتظره به زنان کابلی اهدا میکنند: کافی نت ویژه بانوان “سحر گل”.
این کافی نت زنانه به امید ایجاد فضایی امن برای زنان افغان تاسیس شده تا بتوانند به دور از قضاوتهای جامعه و نگاههای آزاردهنده، به اینترنت دسترسی داشته باشند و با دنیا ارتباط برقرار کنند. گروه “زنان جوان برای تغییر” که موسس این کافه است، نهادی غیرانتفاعی و مستقل میباشد که از دهها داوطلب زن افغان و نیز تعدادی مرد که خود را مردان همصدا با این جنبش مینامند، تشکیل شده است. پس از افتتاح این کافی نت زنانه، بسیاری از زنان از جمله اکلیما مرادی، دانشجوی پزشکی ۲۵ ساله و از اعضای گروه “زنان جوان برای تغییر” ابراز امیداواری کردند که تاسیس یک کافی نت ویژه خانمها در کابل فضای امنی را برای استفاده زنان از اینترت فراهم کند تا دیگر از دسترسی به اینترنت ترس نداشته باشند.
اما چرا “سحر گل” ؟ سحر گل بیشتر از یک نام ساده است؛ چرا که این نام به یاد سحر گل -عروس ۱۵ سالهای که توسط شوهری که بسیار از خودش بزرگتر بود، زندانی و شکنجه شده بود- انتخاب شده است. سحرگل به دلیل رد تقاضای شوهرش برای تنفروشی مورد شکنجه و آزار او قرار گرفته بود. شجاعت وی برای ایستادگی مقابل خواسته غیراخلاقی شوهرش، سحرگل را به سمبلی برای مقاومت زنان افغان تبدیل کرد و موسسان کافه سحرگل نمیخواهند او به فراموشی سپرده شود.
انتخاب نام تنها ابتکار گروه “زنان جوان برای تغییر” نیست. آنها دیوارهای این کافی نت زنانه را نیز به نحوی نقاشی کردهاند که بیانگر مبارزه زنان افغان برای تساوی جنسیتی است. با در نظر گرفتن شرایط فعلی افغاستان که زنان به سختی میتوانند در عرصه عمومی شرکت کنند و حتی حضور در مدارس و مراکز دولتی برایشان دشوار است، کافی نت سحرگل ارزشی بیش از یک کافه اینترنتی دارد و دارای جبنه اجتماعی بالایی برای زنان میباشد. سحرگل نه تنها محلی برای استفاده زنان کابلی از اینترنت است، بلکه مکانی برای گردهمایی، درد دل از مشکلات جامعه و به اشتراک گذاشتن دانش و تجربیات خود برای حل این مشکلات نیز میباشد. اما پیاده سازی این پروژه چگونه بوده است؟ بودجه آن چگونه تامین شده است؟ اداره آن چگونه است؟
هزینههای اولیه تاسیس این کافینت توسط موسسات خیریه داخلی و خارجی تامین شده است. یک موسسه خیریه ۱۵ کامپیوتر لپ تاپ به این کافه اهدا کرده است. زنان افغان برای استفاده از اینترنت ساعتی ۵۰ افغانی میپردازند که ارزانتر از نرخ رایج کافی نتهای کابل است. این لپ تاپها روی میزهای چوبی کوتاه قرار داده شدهاند و دور تا دور میزها کوسنهای بزرگ و کوچک گذاشته شده تا نشیمنگاه مناسبی برای کاربران باشد.
سحرگل یک کارمند متخصص فنی دارد که به کاربران در کافه در صورت نیاز کمک میکند. این کافی نت از بیرون –برخلاف طراحی داخلی جالب توجهش- بسیار محتاطانه رنگ شده است و نسبتا پنهان است تا توجه طالبان را به خود جلب نکند. با این وجود، ماهانه ۲۰۰ دلار برای نگهبانی از آن خرج میشود، چرا که وضع فعلی امنیتی در افغانستان چنین تعابیری را میطلبد. موسسان آن امیدوار هستند که بتوانند این کافی نت را به خودکفایی برسانند و سپس مشابه آن را در سایر ولایات افغانستان نیز ایجاد کنند تا این فرصت استثنایی در اختیار دیگر زنان افغان نیز قرار گیرد.
در انتها باید متذکر شد که پروژه راهاندازی کافی نت زنانه در افغانستان، این سئوال را در ذهن خواننده ایجاد میکند که آیا جداسازی جنسیتی راه رسیدن به تساوی جنسی در جوامع سنتی و مرد سالار چون افغانستان است؟ بسیاری از کارشناسان معتقدند که راه پیشرفت به سوی جامعهای عاری از تبعیض و بیعدالتی جنسیتی، از جداسازی جنسیتی نمیگذرد؛ موسسان این کافینت زنانه نیز به وضوح اعلام داشتهاند که این پروژه به معنی تبلیغ جداسازی جنسیتی نیست. زینب باایمان، از مدیران این پروژه، پیش فرض جداسازی جنسیتی را رد کرده و میگوید به عقیده او، با وجود نیاز به ایجاد فضاهای امن برای زنان در افغانستان، جداسازی میتواند باعث نقض بیشتر حقوق زنان در افغانستان شود. در واقع ابتکار گروه “زنان جوان برای تغییر” در تاسیس کافی نتی زنانه برای مردم کابل را باید اقدامی دانست که با توجه به گزینههای بسیار محدود موجود برای توانمندسازی زنان در افغانستان ابتکاری ستودنی است؛ اما باید به چنین پروژههایی در چهارچوب پروژههای کوتاه و میان مدت برای توانمندسازی زنان نگاه کرد و آنها را سکویی برای آماده سازی زنان برای شرکت در اجتماعی که زن و مرد در آن برابر هستند، دید.