در پروژه‌های کارآفرینی اجتماعی هم مثل هر کار دیگری نیاز زیادی به “تمرکز” وجود دارد. این نوع پروژه‌ها به دلیل محدودیت‌های منابع مالی، چالش‌های منابع انسانی، آماده نبودن بسترهای فرهنگی و غیره، با پستی و بلندی های زیادی مواجه می‌شوند؛ در این شرایط نیاز بیشتری به “تمرکز” وجود دارد تا مجریان پروژه بتوانند با وجود همه مشکلات پیش رو، به اهداف مورد نظر دست پیدا کنند. این ابزار مدرسه کارآفرینی اجتماعی پرتو شامل تکنیک‌های مختلفی از “مرور خاطرات گرفته” تا اجتناب از “مولتی تسکینگ” می‌شود! همه این تکنیک‌ها به ما برای موفقیت در زندگی شخصی و حرفه ای به خصوص در زمان مواجه با چالش‌ها کمک می‌کند.
تمرکز داشتن یک مهارت است؛ در این مقاله، با هم نکاتی را که برای پرورش و تقویت این مهارت لازم است، مرور می‌کنیم:
تکنیک‌های تقویت ذهن برای تمرکز
۱) تمرین برای ماندگارتر کردن تمرکز: معمولا وقتی کاری را شروع می‌کنیم، در ابتدا تمرکز داریم. اما مهم این است که بتوانیم این تمرکز را تا پایان زمانی که برای انجام کار در نظر گرفتیم، حفظ کنیم. برای این که مدت زمان تمرکز را افزایش دهید، ابتدا ۳۰ دقیقه را برای انجام یک کار خاص در نظر بگیرید و فقط به همان کار فکر کنید. وقتی که این زمان تمام شد، بینید چقدر دیگر می‌توانید با تمرکز به انجام کار ادامه دهید. پنج دقیقه، ده دقیقه یا نیم ساعت. پس از آن به خود کمی استراحت دهید. با تکرار این روش می‌توانید زمان تمرکز خود را طولانی‌ترکنید.
۲) مطالعه مرتب: مطالعه یکی از راه‌های موثر برای تقویت تمرکز است. سعی کنید یک متن را نیم ساعت بدون هیج توقفی بخوانید. این کار را هر روز تکرار کنید. آرام آرام ماندگاری تمرکز شما بیشتر خواهد شد. کم کم سعی کنید این زمان را به یک و بعد دو ساعت افزایش دهید و بین خواندن توقف کوتاهی داشته باشید. مهم نیست که چه چیزی مطالعه می‌کنید؛ می‌توانید رُمان بخوانید، یا مقاله عملی، یا مجله یا هر چیز دیگری.
۳) اجتناب از کارهای چندگانه همزمان (Multi Tasking): شاید فکر کنید که بهترین و سریع‌ترین روش برای انجام کارها این است که چندین کار را در یک زمان انجام دهید. اما این کار می‌تواند باعث شود شما زمان، انرژی و تمرکز کافی را برای یک کار نگذارید. وقتی تنوع کارها زیاد می‌شود، میزان تمرکز کاهش می‌یابد. برای تقویت تمرکز، بهتر است یک فعالیت را برای تکمیل انتخاب کرده و روی آن تمرکز کنید. وقتی آن کار تمام شد، می‌توانید سراغ کار بعدی بروید.
۴) استفاده از تکنیک‌های تمدد اعصاب مثل مراقبه (مدیتیشن) و یا تنفس عمیق: استرس می‌تواند اثر بسیار مخربی بر کیفیت کار افراد داشته باشد. به همین دلیل استراحت، تنفس عمیق و انجام حرکات کششی در حین انجام کار به منظور از بین بردن استرس، می‌تواند به تمرکز کمک کند. از طرفی، مراقبه هم در تمدد اعصاب و تمرکز تاثیر بسزایی دارد. بنابراین، سعی کنید در صورت امکان روزانه ۱۰الی ۲۰دقیقه مدیتیشن کنید. برای انجام مراقبه، محیطی ساکت و دور از سر و صدا پیدا کنید. هر طوری که راحت هستید بنشینید و سعی کنید بدن خود را در حالت آرامش قرار دهید و سعی کنید ذهن خود را از افکار و اندیشه‌ها پاک کنید و با تنفس عمیق، اکسیژن بیشتری را وارد خون کنید. با انجام مدیتیشن و دور کردن افکار و اندیشه‌ها، ذهن برای تمرکز آمادگی بیشتری پیدا می‌کند.
نکته: تلویزیون معمولا به دلیل وجود پیام‌های بازرگانی متعدد می‌تواند اثر معکوس بر تمرکز بگذارد. بنابراین، می‌توانید زمانی را که به تماشای تلویزیون اختصاص می‌دهید، کم کم با مطالعه و یا مراقبه جایگزین کنید.
تکنیک‌های آماده‌سازی ذهن برای تمرکز
۱) مرور تجربیات خود: آیا تا به حال شده است که بعد از اتمام یک روز کاری، با خودتان فکر کرده باشید که تقریبا امروز هیچ کاری نکردید؟ اگر این اتفاق برایتان افتاده است، بهتر است پیش از شروع روزی دیگر، بنشینید و به روزی که گذشت فکر کنید. همه کارهایی که در طول روز خوب پیش رفته بود و همه کارها و چیزهایی که خوب پیش نرفته بود را فهرست کنید تا بتوانید دلایل عدم استفاده مفید از روزتان را شناسایی کرده و بر عواملی که مانع تمرکز شما می‌شود غلبه کنید. مثلا آیا به جای این که درس بخوانید، با دوستتان تلفنی صحبت کردید؟ یا این که سر کار، به جای این که روی پروژه خود تمرکز کنید، مدام به فیسبوک خود سر می‌زدید؟ و یا این که مرتب از دوستانتان پیامک‌ها می‌گرفتید و تمرکزتان به هم می‌خورد؟ برای بهره‌وری بهتر از زمان و تمرکز بیشتر، سعی کنید در روزهای آتی از این فعالیت‌ها خودداری کنید.
۲) داشتن برنامه روزمره منظم: اگر روز خود را به قصد درس خواندن و یا ۸ ساعت کار روزانه شروع می‌کنید، بهتر است برنامه خواب و بیدار شدن منظمی داشته باشید، صبحانه بخورید و استفاده از نوشیدنی‌های کافئین‌دار را به حداقل برسانید. در ضمن، حتما زمانی را برای ورزش و فعالیت بدنی در نظر بگیرید. ۱۵ تا ۲۰ دقیقه پیاده‌روی یا حرکات ایروبیک باعث احساس شادابی و نشاط شده و به تمرکز کمک می‌کند.
۳) انتخاب زمان و محیط مناسبی برای كار: زمان‌های اوج بهره‌وری افراد با هم متفاوت است. اگر در انتخاب زمان کار خود آزاد هستید، حتما زمانی را برای فعالیت‌هایتان انتخاب کنید که بالاترین بهره‌وری را دارید. مثلا بعضی افراد صبح‌ها بهره‌وری بالاتری دارند و بعضی افراد شب‌ها.
اگر در انتخاب مکان کار خود آزاد هستید، مکانی را که می‌توانید در آن تمرکز کنید برای کار انتخاب نمایید.
۴) پیش‌بینی نیازها: قبل از شروع کار٬ نیازهایتان را شناسایی و موارد لازم را آماده کنید تا در هنگام کار حواستان پرت نشود. مثلا اگر برای مطالعه به کتابخانه می‌روید، چاشت‌های سالم مثل موز، سیب، هویج و یا آجیل با خود ببرید تا سطح انرژی خود را یکسان نگه دارید.
۵) تکنیک‌های مدیریت زمان و سازمان‌دهی کارها برای تمرکز
تکنیک‌های اجتناب از حواس‌پرتی برای تمرکز
۱) دوری از حواس پرتی‌های آنلاین مثل فیسبوک: اینترنت دنیای گسترده و جذابی از داده‌ها و اطلاعات است. وقتی که وب‌گردی را آغاز می‌کنید ناخواسته زمان زیادی صرف می‌شود و تمرکز کاهش می‌یابد. بنابراین، هنگام کار کردن، استفاده از فیسبوک٬چت کردن با دوستان و خواندن مقاله‌های جذاب ممنوع! در زمانی جداگانه و بعد از ساعات کاری، به وب‌گردی‌های غیرمرتبط بپردازید. چک کردن ایمیل‌ها را هم در زمان کار محدود کنید.
نکته: برای حفظ تمرکز بهتر است بیش از پنج پنجره (در مرورگر) باز نکنید.
۲) جلوگیری از ارتباط با افراد دیگر هنگام انجام کار: در حین کار یا مطالعه٬ با دیگران صحبت نکنید، چرا که تمرکز شما را بهم می‌زند. بهتر است از قبل، دیگران بخواهید که در هنگام انجام کار با شما صحبت نکنند. تماس‌های تلفنی و تبادل پیام را هم به حداقل برسانید.
۳) استفاده از هدفون و موسیقی در محیط‌های شلوغ کاری: اگر در محیط پر سر و صدا مشغول به کار هستید، حتما از هدفن استفاده کنید و به موسیقی بدون آوا گوش دهید.
۴) حفظ انگیزه برای ادامه کار: علاقه و انگیزه از گزینه‌های هستند که به تمرکز داشتن کمک می‌کنند. اگر کاری را با بی‌علاقگی دنبال کنید٬ خواسته یا ناخواسته حواس شما پرت خواهد شد. زمانی که می‌خواهید کاری را انجام دهید، به نتیجه، تاثیر و اهمیت آن هم فکر کنید٬ این باعث می‌شود با علاقه و دقت بیشتری پیش روید. به علاوه، همیشه برای خود برنامه تفریحی و فعالیت‌‌های متفاوت از کار هم در نظر بگیرید.