مستند «سونات مهتاب: ناشنوایی در سه پرده» به کارگردانی ایرنه تیلور برادسکی، سفری تکان‌دهنده و درون‌نگر به دنیای ناشنوایان را به تصویر می‌کشد. این فیلم داستان پسر بچه‌ای به نام جوناس را روایت می‌کند که تلاش می‌کند قطعه‌ای از بتهوون با پیانو بنوازد. مادر جوناس، که کارگردان فیلم است، به بررسی عمیق مسائل ناشنوایی و چالش‌های فرزندپروری می‌پردازد. جوناس که در بدو تولد شنوایی داشت، به تدریج در دوران کودکی به طور کامل ناشنوا شد و در چهار سالگی کاشت حلزون دریافت کرد.
همزمان با این روند، پدربزرگ و مادربزرگ ناشنوای جوناس، پل و سالی، در دهه ششم زندگی خود با کاشت حلزون مواجه‌اند و با مسائل سالخوردگی دست و پنجه نرم می‌کنند. پدربزرگ در این فیلم درگیر دمانس خفیف است. این مستند به زیبایی زندگی مادربزرگ، پدربزرگ و نوه را به تصویر می‌کشد و با وجود اینکه مستند خانوادگی است، هر اتفاقی که در آن می‌افتد، مختص این خانواده است و لزوماً نماینده جامعه ناشنوا نیست.
شخصیت‌های اصلی فیلم
دو شخصیت اصلی و پررنگ در این فیلم، پدربزرگ و نوه هستند. جوناس در مورد پدربزرگش توضیح می‌دهد که او مخترع دستگاه‌های ارتباطی برای افراد کم‌شنوا و ناشنوا است. بیش از ۱۰۰ سال پس از اختراع تلفن، افراد ناشنوا و کم‌شنوا بالاخره قادر شدند تماس تلفنی برقرار کنند. با استفاده از دستگاه TTY، می‌توان پیامی را که می‌خواهید ارسال کنید، روی صفحه کلید تایپ کرده و آن را از طریق خط تلفن ارسال کرد. پاسخ فرد مقابل نیز در صفحه نمایش متنی دستگاه قابل مشاهده است.
در فیلم، پدربزرگ تعریف می‌کند که در شهر کوچکی که به دنیا آمده بود، مدارس پذیرای بچه‌های ناشنوا نبودند و او مجبور شد به همراه خانواده‌اش در سه سالگی به شهر بزرگ‌تری مهاجرت کند تا به مدرسه برود. آن زمان مدارس بیشتر بر گفتار تأکید داشتند و گفتار درمانی به عنوان بخشی از فعالیت‌های مدرسه برای بچه‌های ناشنوا انجام می‌شد. در فیلم، پدربزرگ و مادربزرگ به طور محدود از زبان اشاره استفاده می‌کنند. بخشی از فیلم به گذشته و دوران کودکی کارگردان اختصاص دارد؛ نکته جالب این است که پدربزرگ اولین دوربینش را برای کارگردان خرید و نحوه استفاده از آن را به او آموزش داد. در بخش پایانی فیلم، پدربزرگ به دمانس مبتلا می‌شود و با اثرات آن دست و پنجه نرم می‌کند.
جوناس در بدو تولد شنوایی داشت، اما به سرعت و با بزرگ‌تر شدنش، کاهش شنوایی پیشرونده‌ای به وجود آمد. او سمعک دریافت کرد و در نهایت در چهار سالگی کاشت حلزون انجام داد. پدرش به موسیقی اشتغال دارد و بنابراین، جوناس نیز کلاس پیانو می‌رود و با معلمش، کولین، تمرین می‌کند. او مصمم است که بر قطعه «سونات مهتاب» تسلط پیدا کند، زیرا بتهوون ناشنوا بود و این قطعه را به عنوان راهی برای کنار آمدن با شرایطش نوشت.
ویژگی‌های تکنیکی فیلم
فضای فیلم به شکل هنرمندانه‌ای فیلمبرداری شده و ترکیبی از تصاویر واقعی و انیمیشن را ارائه می‌دهد. چهار ویژگی مهم تکنیکی فیلم عبارتند از: ۱. چشم‌انداز و صداها: فیلم از تصاویر و صداها استفاده می‌کند تا جهان را همان‌طور که شخصیت‌های ناشنوا تجربه می‌کنند، به تصویر بکشد. ۲. کلوزآپ: نماهای نزدیک برای نمایش احساسات شخصیت‌ها به کار می‌روند. ۳. روایت صوتی: فیلم از روایت صوتی برای ارائه افکار و احساسات شخصیت‌ها بهره می‌برد. ۴. موسیقی: موسیقی به برانگیختن احساسات و پیوند دادن شخصیت‌ها به ناشنوایی‌شان کمک می‌کند.
نقد فیلم
به تصویر کشیدن تنوع در جامعه ناشنوایان در «سونات مهتاب: ناشنوایی در سه پرده» سوالاتی را در مورد صحت بازنمایی ایجاد می‌کند. در طول فیلم، مسائلی مانند حسادت پدربزرگ و مادربزرگ نسبت به دسترسی نوه‌شان به کاشت حلزون در اوایل زندگی، بر تجربیات مختلف در جامعه تأکید می‌کند. با این حال، بررسی زمینه تاریخی پشت چنین نگرش‌هایی ضروری است. پدربزرگ و مادربزرگ از نسلی هستند که زبان اشاره به عنوان زبان اصلی ناشنوایان به رسمیت شناخته نمی‌شد، که این موضوع منجر به ناامیدی و به حاشیه راندن در محیط‌های آموزشی می‌شد. این نشان می‌دهد که آن‌ها ممکن است با فرهنگ ناشنوایان آشنا نباشند، همان‌طور که عدم استفاده آن‌ها از اصطلاح «ناشنوا با دی بزرگ» برای توصیف خود یا نوه‌شان نشان می‌دهد؛ اصطلاحی که به معنای تنها نشنیدن نیست بلکه همراه با فرهنگ و هویت ناشنواست.
علاوه بر این، تصویر فیلم از فرآیند کاشت حلزون به طور دقیق بررسی نمی‌شود و نمی‌تواند تردیدها یا نگرانی‌هایی را که معمولاً با چنین تصمیم‌هایی همراه است، به تصویر بکشد. این کمبود در تضاد با روند کنونی به تصویر کشیدن مباحث پیرامون کاشت حلزون در جامعه ناشنوایان است. با این حال، فیلم در یک انحراف قابل توجه از کلیشه‌ها، به جای نمایش لحظه‌ای کلیشه‌ای از شادی پس از شنیدن برای اولین بار، گریه کودک از درد را در حین ریکاوری پس از جراحی کاشت حلزون به تصویر می‌کشد.
با تجزیه و تحلیل این عناصر، می‌توان نقاط قوت و ضعف را در بازنمایی فیلم از تنوع در جامعه ناشنوایان تشخیص داد. در حالی که برخی جنبه‌ها ممکن است به شکل کلیشه‌ای به نظر برسند یا پیچیدگی‌ها را نادیده بگیرند، سایر جنبه‌ها اعتبار تازه‌ای ارائه می‌دهند و روایت‌های مرسوم پیرامون ناشنوایی و هویت را به چالش می‌کشند.