بسیاری از مدل های تصمیم گیری می توانند توسط یک تیم مطالعه شده و سپس به کار برده شوند. اگر تیم مدل های تصمیم گیری را به درستی شناسایی کنند، می توانند به صورت آگاهانه مدلی را که بسته به موقعیت و شرایط مناسب است انتخاب کنند.
اعضای تیم باید از تاثیرات منفی و مثبت تعصبات و عقاید بر روی تصمیم گیری آگاه شده و با به کار گیری مدلهای تصمیم گیری مناسب تاثیرات منفی را کاهش می دهند. در اجرای هر کار گروهی، اعضا باید بدانند که بهترین تصمیم، تصمیمی است که:
– به تنهایی به ذهن یک نفر نمی رسد،
– یک راه حل منطقی برای حل مشکل است،
– بر اساس داده های درست است و از دید بقیه افراد گروه نیز غیر متعصبانه است،
– مستقیما مشکلی که گروه را درگیر کرده است مورد هدف قرار می دهد.
جانسون و جانسون راههای متعددی که تیم های مختلف برای حل مشکلات به کار می برند توضیح می دهند. هفت مورد از این روشها را در اینجا مطرح می کنیم:
روش ۱:تصمیم از بالا و بدون بحث گروهی گرفته شده است
مرحله اجرا: مدیر یا رییس همه تصمیمات را بدون مشورت با گروه می گیرد
| نقاط ضعف | نقاط قوت |
| بین اعضای تیم ارتباط وجود ندارد. | زمان کمی برای تصمیم گیری صرف می شود. |
| اعضای تیم ممکن است تصمیم را به درستی درک نکنند و نتوانند آنرا اجرا کنند. | معمولا در موسسات بزرگ از این روش استفاده می شود. |
| همکاری در این شیوه پایین است. | حالت قطعی دارد. |
موقعیت مناسب برای اجرای روش ۱
وقتی تصمیمات ساده هستند و زمان نیز برای اخذ و اجرای تصمیم محدود است.
روش ۲: تصمیم توسط متخصص گرفت شده است
مرحله اجرا: یک کارشناس و متخصص از گروه انتخاب شده و موضوع را خوب بررسی می کند و نهایتا تصمیم می گیرد.
| نقاط ضعف | نقاط قوت |
| روش تعیین این که چه کسی متخصص است روشن اعضای تیم ممکن است در این مورد نظر متفاوتی داشته باشند. | این روش زمانی مفید است که یک نفر در تیم توانایی و اطلاعات ویژه ای برای حل مورد خاص را دارد. |
| ممکن است پروسه تصمیم گیری تبدیل به رقابتی بر سر این که چه کسی محبوب تر و قوی تر است بشود. |
موقعیت مناسب برای اجرای روش ۲
در مواردی که نتیجه تصمیم گیری بسیار به نوع تخصص کارشناس بستگی دارد و همچنین انتخاب مشخص برای کارشناس وجود داشته باشد، این روش می تواند کارساز باشد.
روش ۳: تصمیم بر مبنای میانگین آرای اعضای تیم گرفته شده است
مرحله اجرا: نظر اعضای تیم را به صورت مجزا پرسیده می شود و تصمیم بر مبنای میانگین آرا گرفته می شود.
| نقاط ضعف | نقاط قوت |
| اعضای گروه با هم ارتباط ندارند و واقعا در تصمیم گیری دخالت داده نمی شوند. | نظرکلی اکثریت در نظر گرفته می شوند. |
| عقیده همه افراد تیم مستقل از میزان اطلاعات و تجربه آنها به یک میزان برآورد می شود. | خطاها دیده می شوند و از سیستم بیرون می روند. |
| تعهد برای اجرای تصمیم ممکن است پایین باشد. | با اعضای تیم مشورت می شود. |
| اختلافات حل نمی شوند و ممکن است حتی شدت پیدا کنند. | این روش موقعی مفید است که اعضای تیم در ارتباط و حرف زدن با یکدیگر مشکل داشته باشند. |
| چنین روشی ممکن است به آینده تصمیم گیری گروه ضربه وارد کند. | تصمیمات می توانند سریع گرفته شوند. |
موقعیت مناسب برای اجرای روش ۳
زمان موجود برای تصمیم محدود است٬ مشارکت اعضای تیم لازم است ولی ارتباط و بحث طولانی مطلوب نیست و تعهد گروه برای انجام تصمیم پایین است.
روش ۴: :تصمیم توسط رییس و یا مدیر بعد از بحث گروهی گرفته شده است
مرحله اجرا: تیم ایده هایی دارد و آنها را به بحث می گذارد ولی مدیر و یا رییس تصمیم نهایی را می گیرد. مدیر یا رییس اعلام جلسه می کند و سپس موضوع را ارایه کرده و به بحث های اعضای تیم گوش می دهد و در آخر نظرش را اعلام می کند.
| نقاط ضعف | نقاط قوت |
| تیم در تصمیم نهایی نقشی ندارند. | اعضای تیم در این روش بیشتر از روشهای پیشین در تصمیم گیری دخالت داده می شوند. |
| اعضای تیم ممکن است برای جلب نظر مدیر یا رییس با هم رقابت کنند. | گوش دادن به نظرات اعضای تیم دقت تصمیم گیری را بالا می برد. |
| اعضای تیم ممکن است به مدیر و یا رییس فقط آن چیزی را بگویند که مطلوب اوست. | |
| ممکن است تعهد برای اجرای تصمیم وجود نداشته باشد. |
موقعیت مناسب برای اجرای روش ۴
زمان بحث و تصمیم گیری توسط مدیر تعیین می شود و یک توافق روشن بر سر نقش مدیر و رییس در گروه وجود دارد ولی با این حال تعهد گروه برای انجام تصمیم نسبتا پایین است.
روش ۵ :تصمیم توسط اقلیت گرفته شده است
مرحله اجرا:یک گروه اقلیت که معمولان شامل کمتر از ۵۰ درصد اعضای تیم است، تصمیم نهایی را می گیرد.
| نقاط ضعف | نقاط قوت |
| تصمیمات ممکن است غیر اصولی باشند. | این روش معمولا توسط مدیران اجرایی به کار گرفته می شود. |
| ممکن است تعهد کامل در اعضای تیم برای اجرای تصمیم وجود نداشته باشد. | این روش می تواند توسط پروژه های موقت مورد استفاده قرار گیرد. |
| ممکن است یک جو رقابتی ناسالم در اعضای تیم به وجود آورد. | برای مواقعی که تصمیمات زیادی در زمان کم باید گرفته شود موثر است. |
| تا حدی نظرات اعضای تیم و بحث هایشان در تصمیم گیری در نظر گرفته می شود. |
موقعیت مناسب برای اجرای روش ۵
مرحله اجرا: زمان محدود گروه را تحت فشار قرار داده و راه درستی نیز برای انتخاب گروه تصمیم گیرنده وجود دارد. با این حال ممکن است تعهد گروه برای انجام تصمیم نسبتا پایین باشد.
روش ۶:تصمیم توسط رای اکثریت گرفته شده است
مرحله اجرا: این یک روش معمول در بسیاری از شرکتهای کوچک و متوسط است. در این روش، بحث بر سر موضوع آنقدر ادامه پیدا می کند تا ۵۱ درصد یا بیشتر اعضای تیم به توافق لازم در تصمیم گیری برسند.
| نقاط ضعف | نقاط قوت |
| تصمیم گرفته شده به عنوان یک تصمیم مطلق و تنها تصمیم درستی که یک تیم می توانسته بگیرد تلقیمی شود. | موقعی موثر است که زمان کافی برای رسیدن به توافق کامل وجود ندارد. |
| تیم به دو گروه برنده و بازنده تقسیم می شود که ارزش تصمیم گرفته شده را کاهش می دهد. | موقعی مناسب است که تعهد کامل اعضای تیم برای اجرای تصمیم لازم نیست. |
| نظرات اقلیت به بحث گذاشته نمی شود و ارزشی به آنها داده نمی شود. | |
| کمکی به حل مشکل و اختلاف نمی کند. | |
| یک ارتباط موثر و کامل بین اعضای گروه برقرار نمی شود. |
موقعیت مناسب برای اجرای روش ۶
محدودیت زمانی تیم را مجبور به تصمیم گیری سریع می کند. توافق گروهی از نتیجه رای گیری حمایت می کند و
روش ۷:تصمیم پس از توافق کامل گرفته می شود
مرحله اجرا: تصمیم جمعی پس از طی یک فرآیند موثر و عادلانه و ارتباطی موثر و سازنده گرفته می شود. در این روش همه اعضای تیم فرصت نظر دادن دارند و به نظر همه ارزش گذاشته می شود.
| نقاط ضعف | نقاط قوت |
| زمان بیشتری از روش ۱ تا ۶ صرف این مدل تصمیم گیری می شود. | موثرترین روش تصمیم گیری در تیم است. |
| انرژی و توانایی زیادبرای اداره بحث و اخذ تصمیم لازم است. | همه اعضای تیم نظرات و عقایدشان را بیان می کنند. |
| همه اعضای تیم احساس می کند که توسط دیگران درک شده اند. | |
| همه به صورت فعال و با دقت به حرفهای دیگر اعضای تیم گوش داده اند. |
موقعیت مناسب برای اجرای روش ۷
زمان برای رسیدن به توافق گروهی وجود دارد. تیم مهارت کافی برای رسیدن به توافق را دارد و تعهد گروه برای انجام تصمیم بالا است.
* این نوشتار، از مجموعه مطالبی است که در سالهای گذشته توسط دانشآموختهگان و دستاندرکاران مدرسه، در وبلاگ مدرسه کارآفرینی اجتماعی پرتو منتشر شده است.